Lezing: De precessie en de bewegingen die de Aarde maakt in de Kosmos

Precessie van de Aarde

Lezing door Carlo Jenniskens

Carlo Jenniskens ( 1958 ) studeerde Optometrie aan de Faculteit gezondheidszorg te Utrecht en pedagogiek aan de Hogeschool van Breda. Hij was jarenlang voorzitter van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Weer en Sterrenkunde afd. West-Brabant en is verbonden aan de Volkssterrenwacht Tivoli te Oudenbosch, waar hij als gedreven amateur astronoom waarnemingen, lezingen en rondleidingen verzorgt.

In deze lezing staat hij stil bij de bewegingen die de planeet aarde maakt in de kosmos en geeft hij ook speciaal aandacht aan de precessie. Alle bewegingen die onze planeet aarde maakt worden geprojecteerd op de sterrenhemel. Zoals de opkomende en ondergaande zon, de maan met haar wisselende schijngestalten die sneller oostwaarts beweegt dan de zon aan de hemel, planeten die lussen maken tussen de sterren en de sterren in hun Sterrenbeelden die zowel een dagelijkse als een jaarlijkse beweging laten zien, maar ook een reis van de aarde door de kosmos tonen. Dit zijn allemaal voorbeelden van onze bewegende aarde in het universum.

De Precessie, een onderdeel van de zogenaamde Milankovitch parameters, is het fenomeen waarbij de as van de aarde een grote trage cirkelbaan beschrijft in de loop van vele duizenden jaren, die zichtbaar wordt aan de noordelijke sterrenhemel. Dit heeft grote gevolgen voor ons klimaat en seizoenen, aangezien de tilt van de aarde ten opzichte van de zon verandert, maar ook het lentepunt, het punt waarbij de zon langs de hemelkoepel lijkt te trekken tijdens de lente- en herfstequinoxen, verschuift t.o.v. de sterrenbeelden van de dierenriem.

In deze lezing geeft hij aandacht aan de beweging van de Zon aan de hemel en de sterrenbeelden die wisselen per seizoen. De mens heeft altijd gezocht naar het ritme van de kosmos als tijdsindeling. Niet alleen de indeling van de dag, maar ook de indeling van het jaar om kennis te verkrijgen over hoe lang duurt de winter en wanneer begint de lente. Veel later zocht men naar de verklaringen van deze kosmische ritmes en de plaats die wij als planeet innemen in het zonnestelsel en ver daarbuiten.

In de lezing zal ook worden ingaan op enkele historische tempels op aarde waar tijdens de equinox de zonsopgang en -ondergang worden bekeken. Deze tempels, zoals Stonehenge in Engeland en de tempel van de zon in Peru, zijn gebouwd om het fenomeen van de precessie te begrijpen en te vieren. Ook worden de verschillende Poolsterren besproken in een historisch perspectief. De lezing zal een unieke kijk geven op hoe de mensheid de bewegingen van de aarde in de kosmos heeft begrepen en geëerd door de eeuwen heen.

Duur van lezing ca. 1,5 uur.

De lezing wordt gegeven in het Huis van de Westrand aan het Sint Lucasplein 3 te Roosendaal. De lezing begint om 20:00 uur, inloop vanaf 19:30. Niet-leden kunnen zich aanmelden bij de secretaris: info@knvws-west-brabant.nl. Na bevestiging door hem dat er een plaats beschikbaar is, graag een bedrag overmaken van € 5 per persoon op IBAN: NL63 RABO 0185248454 t.n.v. Nederlandse Ver. voor Weer- en Sterrenkunde, onder vermelding van “lezing 15-02”.

Astrofotografie met de Vaonis Vespera

De Vaonis Vespera is een combinatie van telescoop met camera. Hierdoor worden de wonderen van het heelal volautomatisch voor iedereen toegankelijk gemaakt. De Vespera was al voorzien van live-stacking technologie, maar is sinds een recente update ook voorzien van mozaïek technologie.

Deze optie is door Barry Wildhagen, een van onze leden, gebruikt om de volgende mozaïek van de Paardenkopnevel te maken. In totaal zijn dit 491 gestackte afbeeldingen met een totale belichtingstijd van 81 minuten en 50 seconden die daarna geautomatiseerd zijn bewerkt met Topaz PhotoAI.

Ook de volgende opname van de Andromedanevel (M31) is gemaakt met dezelfde methode.

Daarnaast kun je natuurlijk ook gewoon “live” opnames maken, zoals bv. van de zon.

Lezing: Donkere materie en zwaartekrachtsgolven

Drs. Leon Houben

Leon Houben is promovendus aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en zijn promotor is Heino Falcke, hoogleraar astrofysica aan de Radboud Universiteit.

ZwaartekrachtsgolvenDe sterrenkunde wordt algemeen beschouwd als de oudste wetenschap, want de sterrenkunde omvat de kunst van het objectief waarnemen. Een kunst die al eeuwenlang wordt uitgeoefend. Van bijna elke beschaving, met een ontwikkeld schrift, zijn beschreven waarnemingen bekend over fenomenen uit de kosmos. Doordat de objectieve waarneming centraal staat in de sterrenkunde worden er binnen dit vakgebied nog altijd veel nieuwe ontdekkingen gedaan. De schoonheid van het waarnemen is namelijk dat je dingen kunt bestuderen die je niet hoeft te begrijpen om ze te kunnen zien en daar weet Leon Houben alles van.

Gedurende zijn studie radio astronomie aan de Radboud Universiteit te Nijmegen, zijn er verschillende fenomenen op zijn pad gekomen waarvan de oorsprong en aard niet bekend waren. Velen van die fenomenen bleken achteraf foutjes in software te zijn, die gebruikt worden om de kosmos in kaart te brengen, maar één bleek zo intrigerend dat hij daar nu zijn proefschrift over schrijft: Fast Radio Bursts (FRB’s). Zeer kort durende, felle radio flitsjes waarvan nog niet wordt begrepen waar ze vandaan komen of hoe ze ontstaan.

Hoewel ontzettend interessant, zal Leon niet spreken over dit nieuwe fenomeen, maar zal hij ingaan op de veranderende manier van waarnemen in de sterrenkunde. In zijn tweedelige lezing zal hij eerst ingaan op de schoonheid van de waarneming en hoe dit kan leiden tot nieuwe inzichten. Daarbij duikt hij de duistere wereld in van donkere materie, om in het tweede deel in te gaan op zwaartekrachtgolven. Wat zijn het en hoe worden die precies waargenomen? Kunnen we in de sterrenkunde nog steeds spreken over “de objectieve waarneming”? Één lezing over twee boeiende onderwerpen, waarna u mogelijk met meer vragen naar huis gaat dan u gekomen bent. U bent gewaarschuwd.

De lezing wordt gegeven in het Huis van de Westrand aan het Sint Lucasplein 3 te Roosendaal. De lezing begint om 20:00 uur, inloop vanaf 19:30. Niet-leden kunnen zich aanmelden bij de secretaris: info@knvws-west-brabant.nl. Na bevestiging door hem dat er een plaats beschikbaar is, graag een bedrag overmaken van € 5 per persoon op IBAN: NL63 RABO 0185248454 t.n.v. Nederlandse Ver. voor Weer- en Sterrenkunde, onder vermelding van “lezing 14-12”.