Op woensdag 12 mei geeft Marco van der List een lezing over de grenzen van ons zonnestelsel. Deze lezing zal worden gehouden in de Bruno Ernst Bibliotheek van Sterrenwacht Tivoli te Oudenbosch.

De laatste jaren hebben diverse ontdekkingen ons begrip van de buitenste gebieden van ons eigen zonnestelsel sterk verbeterd. Was voor 1992 Pluto het enige bekende hemellichaam dat zo ver van de Zon stond, inmiddels zijn er met telescopen duizenden objecten in dit deel van ons zonnestelsel ontdekt.

In juli 2015 vloog de ruimtesonde New Horizons langs de inmiddels tot dwergplaneet gedeclasseerde Pluto, en op nieuwjaarsdag 2019 langs het kleinere object Arrokoth. In deze presentatie zal de spreker een overzicht van deze Edgeworth-Kuipergordel en de nog verder weg gelegen Oortwolk geven, de interactie met andere objecten in het zonnestelsel zoals kometen en de planeet Neptunus, en de eerste in-situ metingen door New Horizon bespreken. Daarnaast passeren de hypothetische Planeet 9 en de recente bezoeken van interstellaire kometen aan ons zonnestelsel de revue.

De spreker, Marco van der List, is al meer dan 30 jaar actief als amateurastronoom. Naast het volgen van met name de actuele ontwikkelingen op het gebied van planeetonderzoek, is hij ook een van de vrijwilligers op de Sterrenwacht Tivoli in Oudenbosch en redactielid van het blad Ruimtevaart van de Nederlandse Vereniging voor Ruimtevaart (NVR). Hij is werkzaam als ruimtevaartingenieur.

Niet-leden kunnen de lezingen bijwonen door zich aan te melden op info@knvws-west-brabant.nl en €5,- per persoon over te maken op IBAN NL63RABO0185248454, ten name van Ned. Vereniging voor Weer- en Sterrenkunde, onder vermelding van “Lezing 12-05”.

De Koninklijke Vereniging voor Weer- en Sterrenkunde West Brabant, organiseert op woensdag 21 april 2021 voor leden en niet-leden een lezing sterrenkunde, in dit geval over zwarte gaten.

Over de spreker
De lezing wordt gegeven door Prof. Dr. R.G. Strom. Hij was als hoogleraar algemene astronomie, en in het bijzonder de radioastronomie, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam en Senior onderzoeker bij het Nederlandsch Instituut voor Radio Astronomie ASTRON.

Wat zijn zwarte gaten? Hoe zien ze er van dichtbij uit?

Over de lezing
In deze lezing besteden we aandacht aan de verscheidenen aspecten van zwarte gaten en hun rol in de hedendaagse sterrenkunde. Naast een schets van de geschiedenis wordt aandacht besteed aan de waarnemingen waaruit de aanwezigheid van een zwart gat kan worden afgeleid.

Deze lezing is met name nu interessant omdat onderzoekers van het wereldwijde telescopennetwerk Event Horizon Telescope (EHT) een video willen maken van het zwarte gat in het hart van de melkweg, het superzware zwarte gat Sagittarius A, met een techniek die geobserveerde en computerbeelden combineert tot een film in hoge resolutie. Deze EHT telescoop bestaat uit 11 telescopen die één megatelescoop vormen met een schotel zo groot als de aarde. Zwarte gaten zijn onzichtbaar, maar astronomen kunnen alles wat eromheen gebeurt observeren en meten. Radiogolven worden als data opgeslagen op talloze harde schijven, waarna supercomputers er een film van maken. In april 2019 publiceerden de onderzoekers van het wereldwijde telescoopproject Event Horizon de allereerste foto van een zwart gat, M87.

Ook Nederland speelt in het onderzoek naar zwarte gaten een belangrijke rol. In Maastricht wordt in de toekomst onderzoek gedaan met de Einstein Telescoop voor zwaartekrachtsgolven. Men werkt daar nu aan een prototype en start de daadwerkelijke bouw rond 2030. Het bouwwerk zal bestaan uit drie tunnels van elk 10 km lang, aangelegd een paar honderd meter onder de grond. De grond is daar uiterst stabiel, en daarmee lijkt een goede demping van de trillingen gegarandeerd.

Het einddoel van al deze onderzoeken is de wetenschap zelf te veranderen, door aan te tonen dat twee fundamentele theorieën van de natuurkunde verenigbaar zijn: de relativiteitstheorie van Einstein en de kwantummechanica. Het bewijs van deze theorie, dat de grootste revolutie in de natuurkunde in ruim 100 jaar zou zijn, ligt mogelijk in zwarte gaten.

Aanmelding
Niet-leden kunnen de lezing bijwonen door zich aan te melden op info@knvws-west-brabant.nl en €5,- per persoon over te maken op IBAN NL63RABO0185248454, ten name van Ned. Vereniging voor Weer- en Sterrenkunde, onder vermelding van “Lezing 21-04”. Na betaling zal de link voor de videostream worden toegestuurd.

De Koninklijke Vereniging voor Weer- en Sterrenkunde West Brabant, organiseert op woensdag 24 maart 2021 voor leden en niet-leden een lezing sterrenkunde, in dit geval over de ster Betelgeuze.

Over de spreker
De lezing wordt gegeven door Drs. Edwin Mathlener, die na zijn middelbare school sterrenkunde studeerde in Utrecht en werkt voor een wetenschappelijke uitgeverij. Ook is hij werkzaam geweest als directeur van Stichting “De Koepel” in Utrecht, de grootste organisatie in Nederland voor de bevordering van (amateur-)sterrenkunde, en als redacteur voor het blad Zenit.

Over de lezing
Betelgeuze is een van de sterren die best veel mensen, ook niet amateurastronomen, weten te vinden aan de hemel: de heldere rode ster links boven in het sterrenbeeld Orion, dat
‘s winters aan de zuidelijke hemel prijkt. De afstand tot deze ster bedraagt waarschijnlijk ongeveer 550 lichtjaar, dichterbij dan de ruim 600 lichtjaar die tot voor kort in de literatuur de ronde deed en dat maakt de ster ongeveer 25% kleiner dan we vroeger dachten. Maar daarmee nog steeds de eerst nabije rode superreus.

Superreuzen kunnen als supernova ontploffen en sinds we dat weten, wordt er al gespeculeerd dat Betelgeuze dat “elk moment” zou kunnen doen. Maar “elk moment” op kosmische schaal kan morgen zijn, maar ook pas over 100.000 jaar. De spectaculaire afname in helderheid die we in de winter van 2019/2020 zagen, voedde natuurlijk de discussie over een mogelijk op handen zijnde explosie, maar zijn helderheid is inmiddels weer normaal.

Zou zo’n supernova gevaarlijk kunnen zijn voor het leven op aarde? Dat blijkt gelukkig wel mee te vallen. Maar als het in onze tijd zou gebeuren, zouden drommen (amateur)astronomen waarschijnlijk een vreugdedansje maken: het zal een zeer spectaculair natuurverschijnsel zijn. We kijken in deze lezing naar de geboorte en leven van sterren veel zwaarder dan onze zon en hoe deze uiteindelijk aan hun eind komen.

Aanmelding
Niet-leden kunnen de lezing bijwonen door zich aan te melden op info@knvws-west-brabant.nl en €5,- per persoon over te maken op IBAN NL63RABO0185248454, ten name van Ned. Vereniging voor Weer- en Sterrenkunde, onder vermelding van “Lezing 24-03”. Na betaling zal de link voor de videostream worden toegestuurd.