Astronomievereniging Orion – KNVWS West-Brabant organiseert op woensdag 18 december 2024 voor leden en niet-leden een lezing over straling.

De lezing wordt gegeven door Niels Nelson. Niels geeft al meer dan 30 jaar les in sterrenkunde en is docent natuurkunde. Daarnaast is hij vrijwilliger op twee Noord-Brabantse Volkssterrenwachten. Niels Nelson is ere-lid van Astronomievereniging Orion.

In de omgeving van een mens zijn er fotonen (lichtdeeltjes) van het zichtbare licht die ons met bundels helpen om in het daglicht te zien en waarmee we, mits ze zelf zichtbaar licht uitstralen, de sterrenhemel ’s nachts kunnen bekijken. Door de techniek weten we ook van onzichtbare straling uit de rest van het elektromagnetische spectrum. We maken o.a. gebruik van centimeterradiogolven bij de techniek van onze mobiele telefoon.

Middelbare scholieren in Nederland, die voor een Natuurprofiel leren, worden zo vertrouwd gemaakt met tabel 19B uit het informatieboek voor natuurwetenschappen BINAS. Bij elk soort licht hoort een energie, de fotonen-energie, die wordt gemeten in elektron-Volt (eV). Onze dagelijkse waarnemingen vinden plaats rondom een fotonenenergie van 10eV. Onze mobiele telefoons gebruiken de fotonenenergie van micro (ofwel 10 tot de macht -6) eV en zijn daardoor ook ongevaarlijk voor ons.

Heel anders is het echter het geval onder aan de tabel 19B waar de zogenaamde harde gammastraling fotonenergieën bereiken van Giga-eV (Giga = 1 miljard) en Tera-eV (Tera = 1 biljoen). Direct kan deze straling ons aardoppervlak niet bereiken vanwege onze straling-absorberende dampkring. Met experimenten op ruimtestations en ruimtesondes kunnen we wel een indicatie van dit soort ultrahoog energetische bronnen. In de sterrenkunde kennen we dan kosmische deeltjes waarvan de oorsprong nog onbekend is. Al sinds 1912 bestaan er metingen van dergelijke ultrahoge energetische deeltjes.

In de jaren 80 en 90 uit de vorige eeuw werden mysterieuze gamma-stralende flitsen ontdekt. Ook tijdens een korte doodskreet van een stervende zware ster via een supernova-explosie worden dergelijke ultrahoge energetische straling uitgezonden. Dergelijke straling wordt aangeduid met GRB (Gamma-ray burst, oftewel Gamma-straling uitbarsting). Sinds de ontdekking van botsende neutronensterren van GRB 170817 in augustus 2017 waarbij de andere tak van sterrenkunde, die van de gravitatiegolven-detectie ons helpt, komen we iets dichterbij deze ultra hoge energetische bronnen.

Niet-leden kunnen zich aanmelden bij de secretaris: info@knvws-west-brabant.nl. Na het overmaken van een bedrag van € 7,50 op IBAN: NL63 RABO 0185248454 t.n.v. Orion, onder vermelding van “lezing 18-12”, wordt u op de lijst geplaatst. De lezing wordt gegeven in het Huis van de Westrand, Sint Lucasplein 3, Roosendaal, en begint om 20.00 uur, inloop vanaf 19.30 uur.

Op vrijdag 25 oktober tussen 19:30 tot max. 22:30 organiseert astronomievereniging Orion – KNVWS West-Brabant een avond voor het publiek in het kader van de Nacht van de Nacht.

Deze avond wordt gehouden bij Scouting Baden Powel aan de Kalverstraat 1 in Roosendaal.

Nacht van de Nacht is om aandacht te vragen voor lichtvervuiling. Op veel plaatsen in Nederland gaan de lichten uit, zodat er o.a. weer een veel beter zicht op de sterrenhemel is.

Leden van de vereniging zullen aanwezig zijn met meerdere telescopen en indien het te bewolkt is worden er lezingen gehouden binnen in de zaal.

Toegang is gratis.

Astronomievereniging Orion – KNVWS West-Brabant organiseert op woensdag 13 november 2024 voor leden en niet-leden een lezing over ruimtemissies naar planetoïden.

Naast de acht planeten en hun manen, bevat ons zonnestelsel nog miljoenen kleinere objecten zoals planetoïden. Er zijn inmiddels al meer dan 1,4 miljoen van deze kleine hemellichamen ontdekt, en dat is nog maar een fractie daarvan.

Hoewel deze kleinere objecten op het eerste gezicht veel minder interessant lijken dan de grote planeten, is er een grote diversiteit, variërend van ijzerhoudende hemellichamen tot poreuze “ruimtebergen van puin” en komeetachtige ijsobjecten. Daarnaast geven ze veel inzicht in de ontwikkeling en evolutie van ons zonnestelsel. Ook zijn deze objecten van grote invloed geweest op de evolutie van het leven op Aarde.

Hera passeert Didymos op weg naar Dimorphos

De laatste twintig jaar hebben ruimtemissies een inhaalslag gemaakt op het gebied van ruimteonderzoek van planetoïden. Te denken valt aan missies zoals Dawn naar de grotere planetoïden Vesta en Ceres, en de Hayabusa en OSIRIS-REx sondes die zelfs bodemmonsters naar de Aarde brachten.

In 2022 sloeg de Amerikaanse DART-sonde opzettelijk in op een maantje van de planetoïde Didymos, in een poging de baan van het maantje te veranderen. In oktober 2024 wordt de Europese sonde Hera gelanceerd die de gevolgen van deze inslag in kaart zal gaan brengen.

De spreker, Marco van der List, is al meer dan 35 jaar actief als amateurastronoom en lid van astronomievereniging Orion. Naast het volgen van met name de actuele ontwikkelingen op het gebied van planeetonderzoek, is hij ook een van de vrijwilligers op Sterrenwacht Tivoli in Oudenbosch en redactielid van het blad Ruimtevaart van de Nederlandse Vereniging voor Ruimtevaart (NVR). Hij is werkzaam als projectleider in de ruimtevaartindustrie.

Niet-leden kunnen zich aanmelden bij de secretaris: info@knvws-west-brabant.nl. Na het overmaken van een bedrag van € 7,50 op IBAN: NL63 RABO 0185248454 t.n.v. Orion, onder vermelding van “lezing 13-11”, wordt u op de lijst geplaatst. De lezing wordt gegeven in het Huis van de Westrand, Sint Lucasplein 3, Roosendaal, en begint om 20.00 uur, inloop vanaf 19.30 uur.